Żony Henryka VIII i Jane Gray ''Dziewięciodniowa Królowa Anglii''.Zamach stanu po śmierci Edwarda VI.

Jane Gray'' Dziewięciodniowa Królowa Anglii. Bez wątpienia jej historia
byłaby ciekawa, gdyby potoczyłaby się inaczej. Bez wątpienia za jej koronacją stała Katarzyna Parr. A jednak
schorowana Elżbieta Tudor będzie rozważać powrót rodu Gray na tron.

Jane Gray prawdopodobnie najbardziej tajemnicza kobieta- król  w dziejach Anglii, właściwie nikt z nas o niej nie pamięta. Choćby z lekcji historii wszyscy kojarzymy, że po śmierci Króla Edwarda VI , tak upragnionego syna przez Henryka VIII, o którym powstało też wiele legend na tron wstępuje jego siostra Maria. Większość zna  chociażby najsłynniejszą bajkę dla dzieci:'' Książę i żebrak'', o zamianie księcia Edwarda z  żebrakiem. Dla większości z nas na tron wstąpiła jego siostra Maria Tudor, znana bardziej w historii jako '' Krwawa Maria'', a jednak to nie do końca prawda. Przez kilka dni, choć w rzeczywistości to miesięcy jeśli liczyć czas przygotowania do koronacji tym krajem rządzi Jane Gray. Postać, o której będzie ta historia jest tak zapomniana jak postać Artura syna Godfryda Plantageneta, brata króla Jana bez Ziemi i Ryszarda Lwie Serce, który również był królem przez krótki okres i mógłby być bardzo dobrym królem, po latach panowania wuja.

Nie mam namyśli legendarnego króla Artura władcy Brytów, choć  dziś wiadomo, że rzeczywiście istniał albowiem znalazło się parę zabytków z jego imieniem jak i z imieniem Vortighern. Artur Plantagenet  w końcu został pojmany i własnoręcznie zabity przez wuja Jana. Szkoda,zarówno Eleonora jak i Henryk Lew zgadzali się w jednym, a jak wiemy nie zgadzali się w większości spraw. Najlepiej historię tej rodziny pokazuje film: '' Lew w Zimie'' z doborową obsadą i choć to momentami czarna komedia, to wszelkie zdarzenia w tym filmie miały miejsce naprawdę . Ta rodzina była tak toksyczna jak żadna.

Henryk potrafił  wtrącić do więzienia całą rodzinę w Boże Narodzenie, Eleonora potrafiła więzić i jego. On potrafił ją trzymać w wieży i sypiać z jej własną córką z pierwszego małżeństwa. Tych dwoje  ludzi zgadzało się jednak co do jednego Godfryd był najnormalniejszy z ich dzieci. Choć obydwoje używali gorszych epitetów pod ich adresem. Ta, krótka historia jest potrzebna gdyż Jane Gray powoływała się również na pochodzenie od Plantagenetów ze strony ojca. Nawet jeśli istniało to było ono bardzo odległe. Jane Gray urodziła się niedaleko Leicester  jako córka Henryka Graya i jego żony Frances Baron, która była córką Charlesa Brandona i Marii Tudor- siostry samego Henryka VIII, nie córki;  to zbieżność imion. Przez wieki robiono z Henryka VIII ''Sinobrodego''. Prawda jest jednak taka, że nie miał szczęścia do żon i naprawdę wszyscy w jego otoczeniu robili go... Dziś byśmy to nazwali ''w kulki''. Czy podkochiwał się w Hurrem, z którą korespondował. Plotki po dworze krążyły, że to jedyna kobieta, która zaspokoiłaby Henryka, ale Suleyman jej nie odda. Faktem niezaprzeczalnym jest, ze tylko do niej w listach zwracał się:'' Moja Droga'', ''Wielce Szanowna'',  ''Droga Przyjaciółko'', itd. Nie zwracał się tak nigdy do żadnej ze swoich kobiet, więc na pewno w pewnym sensie ją podziwiał.

On tak naprawdę jedyne czego chciał w swoim prywatnym życiu, to być kochanym za to jaki jest, a nie, że jest królem. Udało mu się to jedynie z Jane Seymour, która niestety zmarła. Marzenie zwykłego człowieka, nie króla. Przykładów można tutaj mnożyć...

Katarzyna Aragońska dała największy popis, gdy stwierdziła, że jest wieczną dziewicą i nie spała nigdy z jego bratem Arturem. Po za tym zawsze manipulowała i wychodził z niej tatuś, bądź mamusia, a że trafiła kosa na kamień... Anna Boleyn rzeczywiście mogła sypiać ze swoim bratem ich związek był dziwny i toksyczny. Choć może bardziej to była jakaś forma molestowania. Jane zmarła. Anna z Cleves nie przypadła Henrykowi do gustu. Ona również była gwałcona przez brata. Henryk musiał o tym wiedzieć i dlatego nie odesłał kobiety  z powrotem. Mimo rozwodu pozostali przyjaciółmi i po śmierci Katarzyny Howard, Henryk chciał do niej wrócić. Ta jednak delikatnie odmówiła stwierdzając, że ceni go jako swego króla i przyjaciela, z awsze będzie mu wierna, ale jeśli związek nie udał się za pierwszym razem, to nie uda się i za drugim. Henryk często ją odwiedzał. To jedyna pochowana w Westminsterze jego żona i taka była jego wola.Taki honor oddałby tylko kobiecie, na której mu zależało. Anna również zabiegała o dobre stosunki z dziećmi i umiała go pohamować w niektórych decyzjach. Do historii przeszła jako: ''Dobra Królowa''. Ten związek mógłby wyjść, gdyby Henryk nie patrzył  wyłącznie na ładną buzię. Za kilka lat już będzie rozumował inaczej. Katarzyna Howard; tego lepiej nie wymieniać. Katarzyna Parr to bardzo dziwna postać. Niby lojalna, ale czy na pewno... Dziś wiemy, że nie była... Była wierna wyłącznie sobie.

Jane to inteligentna osoba, która kształcili ci sami  nauczyciele co córki Henryka: Elżbieta i Maria. Zna biegle: łacinę, grekę, hebrajski i włada kilkoma językami nowożytnymi. Rodzina Tudorów od początku ma problem z wyborem następcy z powodu braku mężczyzn w rodzie. Mówiono, że to klątwa Elżbiety Woodville, jeśli tak to wiedźma rzuciła klątwę na własne wnuki i swą córkę, ale była do tego zdolna.

Anne de Cleves najbardziej niechciana żona Henryka VIII, do historii przeszła
jako: "Dobra Królowa''. Jako jedyna została pochowana w Westminsterze.

 Edward od początku był chorowity. Co ciekawe sam Edward pozostawił różne listy odnośnie następstwa tronu po swojej śmierci.Choć Henryk sam  pozostawił inwestyturę w myśl, której gdyby Edward nie miał dzieci, władza przechodzi na córki.Za ustanowieniem tego tekstu stała ostatnia żona Henryka- Katarzyna Parr, która starała się pojednać ojca z jego dziećmi, a po jego śmierci kiedy Edward był mały została też jego regentką. Czy rzeczywiście jeszcze przed śmiercią króla poznała wuja Edwarda  brata zmarłej królowej Jane Seymour? Nie wiadomo, ale po śmierci króla wzięli ślub. Po dziś nie wiadomo czy inwestyturę Edwarda spisał Edward, czy lord Dudley, czy może Katarzyna Parr, albowiem Edward był już na tyle chory, że można było go wykorzystywać. Jednocześnie Edward miał prawo bać się wstąpienia na tron swej siostry Marii wiedząc, że po matce Katarzynie Aragońskiej jest '' dewotyczną'' katoliczką. Pewnie nie miałby problemu z katolicyzmem jako takim, ale doskonale wiedział, że jej babką była Izabela Katolicka, a to nie wróżyło nic dobrego. Mógł też przypuszczać, zresztą słusznie, że z czasem jego siostra popadnie w obłęd. A może Katarzyna Paar stała za wszystkim.Henryk brał również pod uwagę swego nieślubnego syna Henryka Fitzroya, ten jednak zmarł młodo w nie wyjaśnionych okolicznościach, o jego śmierć oskarżano Annę Boleyn i może to być bardzo duże ziarenko prawdy.

Jane Seymour matka upragnionego Edwarda VI. To właśnie związki rodziny Gray z jej braćmi
doprowadziły do upadku rodu.

 W jednym z listów Edward zaznacza, że tron należy przekazać w pierwszym rzędzie:'' menskim spadkobiercom lady Franciszki, a w drugiej kolejności menskim potomkom córek Franciszki począwszy od lady Jane''*  Jednak żadna z Grayów nie miała synów, a Jane w owym czasie jest szesnastolatką. Szanse na męskiego potomka więc jakieś są. W tym planie Edward uważał, że po jego śmierci tron miał być pusty, aż do pojawienia się potomków męskich w rodzie Grayów, wydziedziczał tym samym siostry.

W drugim projekcie wydziedzicza już Franciszkę i ustanawia, że: ''spadkobiercami zostaną lady Jane i jej menscy spadkobiercy''* . Powód był prawdopodobnie jeden; ród Gray był protestancki. Potem nastąpiło coś, co po dziś dzień nikt nie jest wstanie wytłumaczyć i dlatego omija się tą historię. Za  całym projektem stał John Dudley, który szybko rozpoczyna zaślubiny księżniczek z rodu Gray  oczywiście z rodami związanymi z nim samym. Katarzyna Parr jest również zwolenniczką twardego protestantyzmu. Henryk VIII tak na prawdę do końca nie był zdecydowany w swoich poglądach. Starał się łączyć w pewien sposób obydwa nurty. Ponoć pod koniec bardziej skłaniał się ku jakiejś liberalnej wersji katolicyzmu, bądź powrotu na łono kościoła. Katarzyna zdecydowanie zaprotestowała i to za pewne dzięki niej utworzył się anglikanizm, gdyż miała duży wpływ na męża. Katarzyna często zapraszała Jane i Elżbietę do siebie do domu. W końcu jednak zastała Elżbietę i swojego męża w intymnej sytuacji i przyszła królowa musiała opuścić jej dom. Niewykluczone, że ona też miała udział w akcie inwestytury Edwarda, o czym świadczą późniejsze zdarzenia, które bez znajomości historii Jane Gray wydają się dziwne, ale ze znajomością jej historii widzimy je już inaczej.

 25 maja Jane poślubia piątego syna księcia Dudleya-Guildforda. Jane ze względu na pochodzenie od siostry Henryka VIII zawsze stanowiła bardzo łakomy kąsek i przez jakiś czas planowano ją na żonę samego Edwarda. Po dziś dzień nie wiadomo jaki wkład w ten plan miał umierający król i czy jakikolwiek miał. Dla władcy takie wyjście oznaczało to iż anglikanizm, wtedy jeszcze bardziej protestantyzm będzie trwał nadal, dla znienawidzonego przez dwór Dudleya oznaczało to nic innego jak jego rządy przez czas nieokreślony poprzez marionetkę. Tu pojawia się kolejny problem,  to życzenie jest niezgodne z aktem sukcesyjnym Henryka VIII, który wyraźnie mówi, że następcami są wyłącznie jego dzieci jeśli Edward nie będzie miał potomków. Jednak Edward  słusznie obawia się , że Maria jako potomkini Izabeli Katolickiej rozpocznie prześladowania protestantów, które doprowadzą do wojny domowej. Taką zmianę mógł przeprowadzić jednak jedynie Parlament, a Edward nie ma na to za wiele czasu. Spisuje więc dokument, który podpisują najważniejsze osobistości kraju z królem na czele. W ten sposób nawet gdyby król umarł przed zebraniem się parlamentu, dokument mógłby zostać rozważony przez instytucję. Jane to osoba wykształcona, ale też wyniosła i pozbawiona ambicji. Przynajmniej taka się wydaje Dudleyowi, jak się potem okazało przeliczył się i to bardzo.  Po za dworem jest praktycznie nie znana. Maria Tudor jest jak najbardziej znana. W końcu Edward umiera, ponoć przed śmiercią znów miał błagać o wybranie Jane na władcę, ale słyszał to tylko Dudley. 

Katarzyna Parr ostatnia żona Henryka VIII, prawdopodobnie stała za obaleniem
inwestytury męża. Wpływowa kobieta, związała się z bratem trzeciej żony Henryka-Jane, to doprowadziło ją do ruiny. 

W Tower zebrano Radę Prywatną , na kanale rozmieszczono okręty wojenne, zmobilizowano wojska.  Szykowano się do wojny domowej o tron. Wszystko po to, aby Maria nie uciekła z Anglii.Gdyby się jej to udało mogłaby zaatakować kraj choćby z takim sojusznikiem jak Hiszpania, a tego obawiano się najbardziej. Lady Jane jest w tym czasie  w Syon Hause i to tam przybywa John Dudley i ostatnia żona Henryka VIII- Katarzyna Parr oraz kilku urzędników, którzy ogłaszają Jane królową. 10 lipca obwieszczono w Londynie, że nową królową jest Jane Gray, a Maria i Elżbieta nie są następcami tronu. Problem jednak w tym,że dalej nie zebrał się parlament. Znów wysunięto argumenty o pochodzeniu z nieprawego łoża córek Henryka.Jane zostaje sprowadzona do Londynu 

i powitana jako przyszły władca. Jednak kiedy Dudley prosi ją by uczyniła swego małżonka będącego jednocześnie  jego synem- królem, ta kategorycznie odmawia. Stwierdzając wprost, że jak zauważyła Dudleyowie nie są kochanymi przez lud.Okazuje się jednak nie taką kukłą jak sądził. Ulice miasta i tak za bardzo nie wiedzą kto został ich królem, ale jak na razie nic nie wskazuje na zagrożenie. Jane otrzymuje poparcie z Francji. Maria i Elżbieta nie stawiły się na koronacji nowej królowej. Jednak Maria nie daje za wygraną, to przecież: Tudor, Trastamara i de Aragon. Okropna mieszanka.

W krótkim czasie wokół Marii gromadzi się armia. Co gorsza Katarzyna Gray siostra Jane przechodzi na stronę Marii. To samo robi jej ojciec, a armia Dudleya zostaje rozgromiona. Jane ucieka do Syon House. Jest królową przez dziewięć dni. Maria zostaje  nową królową, a rodzina Gray zostaje wzięta do niewoli i skazana za zdradę tronu. Jane i jej mąż otrzymują wyrok śmierci i są przetrzymywani w   Tower, w bardzo godnych warunkach, ale jednocześnie Maria zaczyna walkę z protestantami. Ród Dudley zostanie przywrócony do łask dopiero za Elżbiety Tudor. Jane Gray zostaje ścięta. To też tajemnicza historia bo dalej nie wiadomo, kto wydał rozkaz ścięcia. Podobnie jak nie wiemy, kto wydał rozkaz na Marię Stuart.  Obydwie siostry Jane:  Katarzyna jak  i Maria wyszły za mąż bez zgody królowej Elżbiety I. Katarzyna również była więziona w Tower, gdzie urodziła kilku synów. Katarzyna poślubiła Edwarda Seymoura,a  to był jeszcze większy cios, albowiem ten człowiek był również bratem matki króla Edwarda- Jane, a więc jej prerogatywy do tronu były dość silne z obydwu stron. To rozwścieczyło na tyle Elżbietę, że owa kandydatka spędziła swoje życie uwięziona w rożnych zamkach i pałacach aż do śmierci. Być może gdyby przedstawiła Elżbiecie plan, ta by go zaakceptowała. Jest wielce prawdopodobne, że Grayowie mogli wtedy zostać następcami tronu naprawdę na więcej niż na kilka dni, a Stuartowie nigdy by go nie odziedziczyli. Siostra Jane- Katarzyna umiera w 1568 roku. A jednak starsza i schorowana Elżbieta, rozważa pewną myśl. Już od wielu lat jest po nieudanej aborcji, doskonale wie, że nie będzie miała więcej dzieci. Rozmyślała o tym aby mianować Katarzynę i jej potomków swoimi następcami, powraca do tej idei i pewnie wprowadziłaby ją w życie gdyby nie jeden fakt...Niestety miała żyć dłużej od Katarzyny.A co z Katarzyną Parr, umrze przy porodzie. Jej mąż tym razem zostanie ścięty za zdradę, a ich córka oddana na poniewierkę z konfiskatą majątku włącznie. Traktowana jest tak źle, że po drugim roku życia prawdopodobnie zmarła w niewyjaśnionych okolicznościach być może nawet z zagłodzenia. Zemsta za nowy plan dynastyczny? Kto wie... Tudorowie byli pamiętliwi, ale nie robili niczego bez powodu. 

* Błędy jak w oryginalnym tekście aktu.

Bibliografia:'' Tudorowie''G.J.Meyer, Dynastie Europy: Tudorowie i Stuartowie''