Harem i gynaikeion: Handan, Halime, Kosem. Czy Mustafa był szalony? i inne błędy serialu

Tak naprawdę serial trochę odbiega od historii, nawet bardzo. Po pierwsze postać Iskandera, dowódcy spod Cecory, bitwy, która nie została pokazana, a którą wykorzystano do obalenia Osmana II. Nie był na pewno księciem Yahya znanym również jako Aleksander z Montenegro. Postać ta rzeczywiście istniała i dokonała żywota w Czarnogórze, jako pan tych ziem. Nigdy jednak nie trafiła do Konstantynopola choć była używana jako ''karta'' w europejskiej polityce. Książe Aleksander z Montenegro doczekał się dzieci i żony, nie jesteśmy wstanie stwierdzić czy był synem Safiye, a byłoby to ciekawe.  Mustafa powinien wstąpić na tron  wbrew filmowi dziś większość historyków uważa, że był starszy od Ahmeda. Zarówno dawniej jak dziś jednoznacznie stwierdza się i wnioskuje z zachowanych podań, że nie był początkowo szalony, jedyne określenie jakie znajduje się z jego temat z młodości i z początków panowania, to słowo, które można przetłumaczyć jako ''chromy'' . Obrazy również zdają się potwierdzać tę teorię. Książę miał niesprawną rękę, to mogło być przyczyną nie wybrania go na tron i decyzji Safiye, gdyż jak wiadomo jest to oznaka słabości a od Bliskiego Wschodu począwszy władca nie może być słaby, chory czy ułomny. Wariatem staje się kiedy Kosem wchodzi na dobre na scenę. Nie jesteśmy dziś w stanie stwierdzić czy potem po przejściach nie zwariował, być może ale być może nie. Pozostawił sobie bardzo ważną historycznie córkę.  Te plotki rozpuszczała dopiero po jego detronizacji  sułtanka Kosem, aby uzasadnić zamknięcie go w Złotej Klatce i obsadzenie swego syna na tronie, to jest pewne.W owym czasie Mustafy nikt nie widział i nie mógł podważyć tej wersji. Safiye popełnia błąd nie łącząc sił z Halime. Halime to ukochana syna , pochodzi z Gruzji, rodzi dwóch synów oraz córkę Dilrubę. Jej najstarszy syn ginie jeszcze z rąk ojca, który tuż przed śmiercią popada w paranoję na punkcie tego iż ktoś chce go zdetronizować, więc konkurentów należy się pozbyć.W tym systemie nie on pierwszy i nie ostatni. Co do rodzicielstwa zabitego nie ma pewności.  Mehmed ma jeszcze jedną kobietę Handan, ta jest zdecydowanie bardzo młodą niedoświadczona kobietą, a szybkie wdowieństwo i nie doświadczenie jest łatwe do wykorzystania. Halime jest inteligentna dlatego mimo nalegań Safiye, ostatnia pamiętająca Hurrem nie dopuściła do ślubu z Halime wiedząc dobrze czym to się może skończyć. Choć być może dla tej historii byłoby lepiej.

Czy Mustafa był szalony czy nie? Dziś to zagadka dla wielu

 To właśnie dlatego Safiye wybierze Handan zamiast pewnej siebie dojrzałej Halime. Ze stratą dla siebie,a Halime gdzieś się- możemy powiedzieć brzydko -'' zapóźniła '' ze zrozumieniem sytuacji. Handan ma tylko ponad 20 lat kiedy zostaje wdową i sułtanką matką. Pochodzi z Grecji bądź z Bośni. Naprawdę  jej imię to Helena. Jeśli była greczynką to pewnie dlatego faworyzuje młodo przybyłą Anastasię. Nie wie  jaki los ją spotka. Chce również uwolnić się od Safiye, zawiera pakt z dziewczyną, która bardzo szybko się uczy. Dziewczynką , która wychowuje się na legendach o słynnej Teodorze, co podkreślała całe życie. Ta wpływowa cesarzowa bizantyjska, może i przekazała nam modlitwę ''Wierzę w Boga'', ale sama daleka była od chrześcijaństwa. O niej opowiemy później. Przyczyny jej śmierci są podawane różne. Polski podróżnik z tamtych czasów, twierdził, że otruł ją sam Ahmed.Według najbardziej znanych legend Handan jak każda młoda kobieta ma potrzeby, zakochuje się w dowódcy gwardii. Valide Sultan ma pełną władzę w decydowaniu o swoim losie, ma pełną władzę w decydowaniu o losie państwa czy inwestowania pieniędzy, może wszystko ale nie może wiązać się z innymi mężczyznami, gdyż to podważa legalne pochodzenie jej syna.Może to okrutne, ale bądźmy szczerzy, w tamtych czasach nie ma jeszcze testów genetycznych. System państwa oparty jest tak samo jak w Bizancjum, na wojsku. A wola wojska , jest bardzo chwiejna. Jak w każdej juncie. Wszelkie błędy, plotki mogą doprowadzić do buntu i upadku. Niestety Handan nie umie tego ukryć, co wykorzystuje Kosem. Hadan dostanie do wyboru,albo popełni samobójstwo, albo syn o wszystkim się dowie, a co za tym idzie odwiedzą ją kaci a on straci tron. Kobieta popełnia samobójstwo wybierając mniejsze zło. Taka romantyczna legenda. Czy prawdziwa? To czasy takiego chaosu, że trudno dziś stwierdzić.  Safiye zostaje wypędzona do Starego Pałacu, tam zostanie prawdopodobnie uduszona. Nadchodzi czas kobiety, która ogłosi samą siebie Padyshahem.

Przez wieki portret uchodził za portret Kosem, dziś już nie.

Najgorszy twór systemu Konstantynopola: Mahpeyker Kosem Sultan. Serial wybiela postać , chcąc ją pokazać w trochę lepszym świetle. Mimo to nie podważa prawdy, o tej kobiecie. Scena z ogłoszeniem się Padyshahem jest zagrana świetnie. Podobnie jak scena z wyjściem do buntowników. Anastasia, tak naprawdę nie nosiła imienia Kosem, to imię nadał jej lud. W Polsce jest dość ładnie tłumaczone jako ''przywódca'' .W rzeczywistości to słowo oznacza , coś jak '' samica-alfa''. Odnosi się to jeszcze do określenia z  czasów rzymskich i przetrwało zarówno  w kulturze zachodniej jak i wschodniej. Nawiązuje do wilczej samicy alfa, która decyduje o wszystkim w stadzie. Tej która wychowała Romulusa i Remusa, tej która decydowała o ich losie.Tak od czasów rzymskich będzie się nazywać kobiety , które zapragnęły być królami- Wilczyce. To kolejny przykład na to jak bardzo Turcy z asymilowali się, w przeciwieństwie do Arabów. Zauważcie bowiem, że o kobietach arabskich haremów nie wiemy nic oprócz legendarnej Zubajdy  z Baśni Tysiąca i Jednej Nocy. Żona Haruna ar-Rashida, ale nawet ona nie włada państwem, jest tylko żoną.

 Serial również nie pokazuje losów innych dzieci Ahmeda, który miał ich mnóstwo, ale mogłoby to komplikować odbiór historii przez widza.Brawurową rolę odegrał tu młody chłopak; Boran Kozum, który wcielił się w Mustafę. Kiedyś będzie wielkim aktorem. Tak zagrać wariata, potrafił jedynie Joaquin Phoenix w Gladiatorze.  Faktem jest,że Kosem zawiązuje sojusz z Halime,aby obsadzić Mustafę.Chce tym zyskać na czasie. Jest jedną z ostatnich kobiet Ahmeda, jej dzieci są bardzo małe. Halime jednak nie wywiązuje się z układu .  Odsyła Kosem, a ta w odwecie doprowadza do uwięzienia Mustafy. To wtedy dopiero zaczynają pojawiać się plotki. Kosem wyda nawet rozkaz zabicia córki Mustafy, zbyteczna śmierć. Dziewczynka nie miała praw do tronu oficjalnie, ale była dowodem na to, że Mustafa nie był wariatem(jak na owe czasy, dziś mamy większą wiedzę). Jak wariat mógłby spłodzić dziecko. Być może po  pierwszym obaleniu i zamknięciu w klatce sułtan rzeczywiście zwariował. Ale na pewno nie było to na początku.  Sama Mahfiruz zostanie zabita, wiele lat później z rozkazu sułtanki Kosem, kiedy ta doprowadzi do obalenia młodego, naprawdę dobrze zapowiadającego się władcy Osmana II. Ten chłopak chciał dobrze, ukrócając władzę janczarów, zauważył to co będzie działo się w przyszłości. To oni będą wybierali króla. Wbrew przekazom z serialu Mehmed nie był biologicznym synem Kosem.  Uważa się, że jego matką była Mahfiruz, przez co musiał zginąć, bądź inna kobieta.Osman zapowiadał się naprawdę świetnie, miał  jednak wroga, Kosem. Jego śmierć jest jedną z najtragiczniejszych i chyba najbardziej poniżających śmierci władcy w historii. Kosem nie wie jeszcze, że sama za kilkanaście lat otrzyma Karę Boską, umrze naprawdę żałośnie. Ta kobieta, która wydała tyle wyroków śmierci, dopuszczała się nawet ja na tamte czasy jawnej pedofili swoich dzieci, będzie wyciągana z szafy i zarzynana. Jednak przekupstwo Kosem w momencie obalenia Osmana wymyka się spod kontroli, Halime już się nauczyła  i płaci więcej.Mustafa wraca na tron na krótko. Wtedy pojawią się oznaki szaleństwa, aczkolwiek wielu ich nie uznaje, gdyż są to twierdzenia co najwyżej wojska, sułtan nigdy nie zdążył wyjść do ludu, nie ma więc bezstronnego świadka. Mustafa zostanie zamknięty w kafes- Złotej Klatce, po wielu latach uduszony.

 Kosem pozbywa się wszystkich, a władza zaczyna ją truć. Od tej pory państwo będzie opierało się na obrzydliwej korupcji... Ale z państwa nie można wiecznie brać i przekupywać ludzi, w końcu zacznie się robić dziura w budżecie, a gdy ludzie nie mają co jeść...Kosem zdaje się o tym zapominać. Władza , którą otrzymuje jest zbyt potężna. Ma kilku synów, po śmierci męża zmieniła system. Odtąd sułtan nie zabija braci, trafiają oni do klatki. Jeśli sułtan się znudzi, można go zmienić jednym z tych chłopców ,którzy przebywają w klatce.Proszę nie kojarzyć tego z klatką dosłownie. To wygodne apartamenty, mężczyźni mają tam kobiety, nie brakuje im wszystkiego, ale są jednak zamknięci. Spróbujmy zamknąć się na kilka miesięcy w domu, nie mówiąc o latach: zwariujemy. Następcy nie mają kontaktu ze światem zewnętrznym, w efekcie nie będą mieli pojęcia o prostych zasadach współżycia, życia w nim, świat idzie do przodu, kiedy oni wychodzą z klatki po kilku latach jest on zupełnie inny. To będą marionetki- wojska. Mimo zakończonej renowacji kafes'u, Turcy po dziś dzień mają dylemat czy pokazywać to miejsce turystom. Tak naprawdę smutne miejsce, w którym zachowały się nawet meble. Miejsce, które tworzy nie przystosowanych do życia wariatów. Ahmed tuż przed śmiercią zostawia list, w którym pisze ,że się mylił i Kosem nigdy nie powinna dojść do władzy. Korupcja za panowania jej i jej synów osiąga rozmiary nie spotykane w tym świecie. Po jej śmierci, jej diamentowe ogromne kolczyki wystarczą aby zapełnić dziurę budżetową. Kiedy tylko, któryś z jej synów zaczyna się sprzeciwiać , jest obalany przez własną matkę i zamordowany. Dwóch z nich zginie z rąk Murada IV,-Suleyman i Kasim. Ten mężczyzna to  charakter matki, musi dojść do wojny między nimi. Swoje córki Kosem traktuje jak przedmioty , wydawane są za mąż często po kilkanaście razy. Najsmutniejszy jest los Gevherhan,która pochowa 6-ciu mężów, bo znudzili się jej matce. Nie lepszy los czeka Hanzade i Burnaz, Atike. Fatma zostanie żoną w wieku kilku lat i pożegna swych mężów aż 9 razy , Ayse zostanie wdową 8 razy. Serial uproszcza tą historię pewnie właśnie z tych powodów widz mógłby się trochę zgubić. Nieszczęsny Ibrahim ,który najwięcej wycierpiał, któremu matka odeśle nawet ukochanego pierworodnego syna poczętego jeszcze w klatce gdzieś daleko w świat. Chłopiec zostanie porwany przez piratów i w końcu wstąpi do chrześcijańskiego klasztoru, to mężczyzna do którego kaci przychodzili kilkanaście razy, aż w końcu wykopał sobie norę pod łóżkiem, musiał zwariować.Na wieść o tym iż umarł Murad, każe przynieść sobie jego zwłoki i sprawdza lusterkiem czy ten nie oddycha. Kiedy dochodzi do buntu przeciwko Ibrahimowi z powodu biedy do wojsk nie wychodzi sułtan, lecz pięknie ubrana Kosem. Kobieta staje przed wojskiem i mówi '' Chcecie padyshaha, daje wam padyshaha, przed wami stoi padyshah, tu nigdy nie było innego padyshaha''. Ratuje sytuację ,ale na krótko, jeszcze ma uwielbienie, choćby przez ochronki dla ubogich, dawniejsze co by nie zablokowali plus. Lud przestaje mieć pieniądze na łapówki. Ale i Ibrahim w końcu chce się pozbyć tyrana. Nie chcąc matki musi odejść.Kiedy kończą się synowie , są wnuki.

Turhan Hatice

 

 Turhan jest prezentem od Kora Suleymana Paszy, jest piękną kobietą o ciemnych włosach i niebieskich oczach. Taki typ urody uchodzi w islamie za święty. Niebieskie oczy to oczy Boga.  To Kosem uczy ją wszystkiego. Jak każdy tyran w swej mani władzy myśli, że jest niezniszczalna i jak każdy tyran się zapomina. Ibrahim nie wybiera jedynej wybranki, przez wiele lat w zamknięciu ma problem z byciem wyżytym seksualnie. Nie jest też oczytany, wyedukowany, jego całe życie to walka o przetrwanie, a jego psychika, to nie psychika reszty rodzeństwa. Można powiedzieć to najsłabsze ogniwo rodu. To Kosem i Turhan doprowadzają do obalenia Ibrahima i jego uduszenia. Kosem liczy na obsadzenie małego chłopca, który będzie podatny na jej rządy. Dalej będzie Valide Sultan. Turhan się godzi, ale... Dochodzi do kolejnego precedensu mamy dwie Valide Sultan, w Europie nazywane odpowiednio Grande i Picola, ludzie nie wiedzą za bardzo, do której się kierować. Kemankesh Mustafa Pasha tak naprawdę zginie z rozkazu Kosem, gdyż zbyt jej się sprzeciwiał. Dziura budżetowa , klęska głodu, inflacja i do tego przegrana wojna. Tego już za wiele, a sułtanka zdaje się nie widzieć problemu. Kosem próbuje ratować sytuacje jak zwykle chce zamordować wnuka i obsadzić kolejnego wnuka: syna Polki- przyszłego Sulejmana II. Niestety nawet w pałacu ludzie mają już dość. Wszystko zrozumiałe, ale mordować dziecko. Turhan dowiaduje się o wszystkim, jej stronnik Sulejman Aga przygotowuje akt zgładzenia Kosem, uczyła się od mistrzyni. Układa się z przyjaznymi jej  janczarami i przyszłym wezyrem Suleymanem Paszą.Otworzy wrota do haremu, po raz pierwszy obcy mężczyźni wejdą do haremu i po raz ostatni w historii.Na okrzyk ''Agowie, Co tak leżycie , tracimy naszego sułtana'', wojska wchodzą do haremu. Rozpoczyna się bitwa pomiędzy stronnikami.  Trzeba przyznać , że serial przedstawił tą scenę bardzo dobrze, nie licząc dodania paru nie istniejących już postaci.

 Bibliografia: S.Łątka ''Tajemnice haremów'', ''Sulejman Wspaniały'', Leslie Pierce ''Roxolana'', Stanford J.Shaw '' Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej'', Iwona Kienzler ''Imperium Osmańskie we władzy kobiety'', John Freely''Prywatne życie sułtanów'', ''Osmanowie'' seria ''Dynastie świata'' ,Jean Claude Cheynete ''Świat Bizancjum '',Judith Herrin'' Bizancjum niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium'', ''Łaciński Wschód ''Michel Balard,Zdzisław Dobrzyniecki'' Intrygi Bizantyjskie'',
''Teodora ''Paolo Cesaretti,''Justynian i Imperium Bizantyjskie'' James Allan Evans,''Sułtanka Kosem władza i intrygii w haremie'' Ozlem Kumlurar,