Harem i gynaikeion- Wielkie poprzedniczki Sułtanatu Kobiet- Basileusy

święta Teodora, tak naprawdę była daleka od świętości

   Święta Teodora, żona cesarza Justyniana,najsłynniejsza i najpotężniejsza kobieta Bizancjum, Twórca zasad chrześcijaństwa, pogromczyni rebelii Nika, współtwórca Kodeksu Justyniana(o ile nie rzeczywisty twórca, albowiem basileus w owym czasie nie domagał). Najsłynniejszy awans społeczny z najtańszej dziwki na cesarzową. Teodora wyjątkowa kobieta,której znamy jedynie dwa wizerunki. Jeden to słynna mozaika z Rawenny, drugi głowa z muzeum w Mediolanie. Teodora święta kościoła chrześcijańskiego, autorka modlitwy, która pada podczas każdej mszy świętej w kościele katolickim-Credo(''Wierzę w Boga''),kobieta której daleko do świętości. Cesarzowa, która swoich wrogów zamyka w cysternie Haghia Sophia przywiązanych do ścian, tak by woda z czasem napływająca do pomieszczeń np. rozmoczyła mięso ich nóg do kości, lub wydrążyła swymi drobnymi kropelkami dziurę w głowie. Jednocześnie restauratorka Haghia Sophia i autorka modlitwy , używanej po dziś dzień ''Wierzę w Boga''. To przecież Justynian wybudował świątynie mówiąc słynne '' Salomonie przewyższyłem cię'', kiedy wiele lat później Suleyman(czyli Salomon)obejmie tron, zbuduje Suleymaniye i wejdzie do Haghia Sophia wykrzyknie na cały głos, ''Justynianie, nie da się przewyższyć Salomona'' .  To piękna gra słów. Obydwoje byli godni tego miejsca. Teodora określa się byłą artystką teatralną, w pewnym sensie nią jest. Występuje w antycznych erotycznych przedstawieniach teatralnych bardzo niskiego rzędu dla bardzo kiepskiej publiczności. Swoją miłość przyszłego cesarza poznaje podczas sceny kiedy gęsi wyjadają z jej łona zboże, to ma być przedstawienie mitu o zapłodnieniu Ledy. Wielokrotnie w swej profesji zachodziła w ciążę, niestety podczas jednej z aborcji doszło do komplikacji co spowodowało, że nie będzie mieć więcej dzieci. W rzeczywistości jako zwolenniczka monofizytyzmu i w owym czasie blisko związana z biskupem nurtu została przedstawiona cesarzowi. Mariaż miał połączyć dwie zwaśnione ideologie chrześcijańskie. Justynian nie został poinformowany o problemach zajścia w ciążę. To będzie dla niego duży kłopot ale i z tym Teodora sobie poradzi, po prostu zabije proponowaną rywalkę, nawet jeśli jest ona tysiące kilometrów dalej. Ludzie początkowo nie podchodzą do niej poważnie.  Bizancjum istnieją stronnictwa cyrkowe, jest to zalążek partii politycznych. Te stronnictwa , które mają być kibicami swoich reprezentantów w wyścigach konnych, w rzeczywistości mieszają w państwie. Są można powiedzieć wcześniejszym '' wrzodem na ciele'' Konstantynopola, tak jak kiedyś będą nimi spahis'i i jeniceri. Standardem miasta jest, że ówcześni ''kibole'', wzniecają burdy, które trwać tygodniami. W jednej z takich burd zginął ojciec Teodory. Swoje żądania skandują  również na hipodromie, żeby tylko skandowali. Ma to być forma wyrazu demokracji,  pochodzi jeszcze z czasów walk gladiatorów,z tą różnicą, że zamienia się to zawsze w burdę . Do Colosseum (wbrew pozorom nie jest to nazwa jednego budynku ale wszystkich amfiteatrów rzymskich zachowanych na świecie, najlepiej zachowany znajduje się w Split)również ludzie po to aby wykrzyczeć co ich boli w stosunku do rządzących. ''Chleba i igrzysk'', stara rzymska zasada polityka jak i '' dziel i rządź'', niestety w Bizancjum wymknęło się to spod kontroli. Oficjalną przyczyną rebelii Nika było aresztowanie przedstawicieli Zielonych i Niebieskich , oboje zostali oskarżeni o morderstwo podczas stałych waśni między stronnictwami. Morderców rozpoznano i powieszono, ale dwóch uciekło. W wielkim skrócie  podburzeni ludzie oblegają hipodrom a co za tym idzie również połączony z nim pałac. Justynian chce uciekać tajemnym przejściem. Ale nie jego żona, słowami: „Ci, którzy noszą koronę, nigdy nie powinni przeżyć jej utracenia. Nie chcę dożyć dnia, w którym przestaną mnie tytułować cesarzową”. Oświadczyła, że wprawdzie cesarz ma otwartą drogę ucieczki statkiem, ona ma zamiar zostać w mieście, bowiem „purpura jest najlepszym całunem”. Wystarczy, że dzięki tym wiecznym burdom straciła najważniejszego członka swojej rodziny, co zmusiło ją do zajęcia się tak podłą pracą. Belizariusz otrzymuje rozkaz ma wpuścić wszystkich na hipodrom. Posłuchajmy ich, a  Narses rozdaje pieniądze niebieskim, w końcu zawsze cesarz wspierał ich. Mogą odejść. Inni niczego nie są świadomi. Myślą, że jeśli pokrzyczeli trochę ''Nika'', zdemolowali miasto to cesarz znów da im jakieś ustępstwa.Przecież działało tak zawsze.  Cesarz pewnie by dał, ale tego dnia kto inny rządzi.Nagle wrota zamykają się, cyrk ''zalewa się '' żołnierzami, dochodzi do rzezi 30 tysięcy ludzi. Żołnierze mają rozkaz zabić każdego nie ważne ile ma lat.  Koniec powstania już nikt nie podniesie ręki na cesarza. Senatorowie popierający bunt w tym samym czasie zostają uduszeni. Część swoich przyjaciółek  Teodora wydaje za mąż za wybitnych obywateli w mieście. Ze swoich pieniędzy tworzy ochronki dla kobiet chcących zerwać z prostytucją, mogą tam mieszkać, uczyć się zawodu. Namawia Justyniana do zmiany, prawa dzięki czemu odtąd rola kobiet w rodzinie wzrośnie, a małżonek nie będzie mógł jej wyrzucić czy kopać bezkarnie. Po raz pierwszy w dziejach kobiety dostają prawo decydowania o majątku otrzymanym w spadku, prawo do wniesienia sprawy rozwodowej, pojawia się forma alimentów. To bez wątpienia decyzja Teodory, która pamięta swoje marne poprzednie życie.Justynian wprowadza pierwsze prawo rodzinne w dziejach. Teodora nie może dać jednak potomka, dlatego jej wrogowie proponują cesarzowi związek z gocką księżniczka Amalasuntą, jest ona piękną młodą kobietą, która szybko z ginie. Ręka Teodory?...Może. Choć Goci lubią się mordować, co nie oznacza, że Teodora nie przekupiła jednego.Teodora umrze na raka macicy.

Irena, kolejna święta kościoła prawosławnego i katolickiego musiała się namęczyć aby być tą świętą

Irena wzór dobroci  i miłości macierzyńskiej. Pochodzi z Aten, czasy są trudne. Księża spierają się na temat ikon, czy rzeczywiście można przedstawiać Boga czy też nie. Prawdopodobnie wybrana podczas legendarnych konkursów. Początki jej regencji po śmierci  męża są trudne, bracia władcy zawiązują spisek, Irena go stłumi wykastrowanych wyśle do zakonu, ale chce również przywrócić kult obrazów, choćby w celach edukacyjnych. Wierni chętniej idą do miejsca gdzie widzą jakiś wizerunek niż puste ściany. To fakt, chyba, że jest się oszołomem z obecnego nowego religijnego kraju.To jej sukces. Władza zostaje przekazana w ręce eunuchów, sprytny Staurakios stanie się prawą ręką cesarzowej. Doprowadzi nawet do zawarcia pokoju z Arabami. Początkowo Irena pragnie ożenić syna z córką Karola Wielkiego, jednak rezygnuje. Ten ród mógłby przeszkodzić jej wpływom. Karol był zachwycony i długo się na to żalił. Niestety syn buntuje się przeciwko matce, jest po stronie ikonoklastów czyli pustych ścian w kościołach. Wypędza ją z pałacu, tego władczyni nie zapomni nawet jeśli za jakiś czas powróci. Udaje kochającą matkę, akceptuje nawet kochanki syna, ale obmyśla plan. Konstantyn wyrusza na wojnę z Arabami, można wszystko przygotować. Podczas kampanii otrzymuje list iż w stolicy coś się dzieje. Wraca , pierwsza próba zamachu jest nie udana. Druga już tak, z rozkazu matki cesarz zostaje uwięziony i oślepiony. Kaźni dokonano w Purpurowej Komnacie, w tej w której każdy porfirogeneta przyszedł na świat. Irena zostaje samodzielnym władcą, przyjmuje tytuł basileus , nie odmienia go, gdyż basileusa to jedynie królowa, a ona jest królem. Jest to pierwsza kobieta w historii, która rządzi sama, nie jako regentka. Cesarzowa daruje podatki, rozdaje grunty czym pozyskuje miłość mas. Jednak ta hojność doprowadza do dziury budżetowej. Oparcie swojej polityki na ambitnych eunuchach ma swoje konsekwencje rodzą się stronnictwa, a cesarzowa nie ma następcy. 31.10.802 dochodzi do rewolucji. Ktoś się wdziera się do pałacu , okazując fałszywy pełnomocnictwo cesarzowej. Irena zostaje zamknięta w pałacu, panem zostaje eunuch Nicefor. Umrze rok później w niewyjaśnionym stylu.

Zoe nieporadna, zakochana, długo jej zajęło pojęcie co oznacza władza

Zoe to ostatnia legalna córka Konstantyna VIII. To czasy kiedy gineceum ma już wpływ na politykę . Wybór męża przez ojca okazał się dość kiepski to Roman, mężczyzna zostaje zmuszony do tego ślubu. Ma co prawda wybór albo ślub albo wyłupimy ci oczy, a twoją pierwszą żonę i dzieci... Cóż Bosfor już wtedy przyjmuje wszystko. Ona ma lat 50, a on 60 , dzieci z tego nie będzie. To naprawdę dziwne małżeństwo. Mąż ją zdradza.  Rozwścieczona szuka pociechy i ją znajduje ją. Eunuch Orfoanotrofos wszystko obserwuje. Podstawia jej młodego kochanka, który jest z nim spokrewniony Michała, a on sam roznosi plotki. Zoe wydaje na niego ogromne sumy pieniędzy. Zoe nie chce czekać, aż mąż umrze. Roman umiera podczas kąpieli. Chłop zostaje cesarzem Michałem. Michał IV Paflagończyk przestaje być miły kiedy osiągnął cel. Orfoanotrofos i Michał wywołują bunt, za który obwinią Zoe. Kobieta zostanie zamknięta w gineceum , nie wolno jej się nawet kąpać bez strażnika. Eunuch wprowadza na tron kolejnego swojego podopiecznego także Michała V ,to adopcyjny syn pary. Plan prawie ten sam , a Zoe ma być wypędzona tym razem na stałe. Jednak Zoe to ostatnia reprezentantka rodu Macedończyków, bez niej Michał dla ludu jest nikim. Uwięziona w klasztorze , czeka. Ludność rusza na pałac. Na władcę obierają Teodorę, siostrę Zoe. Michał zostaje zdetronizowany. Senat rozkazuje odtąd rządzić kobietom wspólnie. Nie jest to po myśli Zoe. Zoe jednak wreszcie zaczyna się uczyć. Koniec romansów z chłopami, koniec z prostaczkami na tronie. Wybiera męża z najznamienitszego rodu Bizancjum to Konstantyn Monomach, twórca przyszłej dynastii. Wraz z nich doprowadzi do obalenia i śmierci wpływowego eunucha. A co po śmierci Zoe. Wyciągnięta z klasztoru Teodora zasmakowała we władzy, obali Monomacha i będzie władać krajem aż do śmierci przez 25 lat , nauczona losem siostry nigdy nie wyjdzie za mąż i nie odda urzędów w ręce eunuchów.

Anna Kommena przeklnęła swoich wrogów w najlepszy sposób- pisząc o nich książkę

Anna Kommena całe swoje życie podkreśla , że jest porfirogenetką. To wybitna kobieta córka Ireny Dukajny i Aleksego. Jej podkreślanie swego pochodzenia w wynika z otwartej wściekłości, na ojca i młodszego brata. Liczyła bowiem, że to ona zostanie następcą tronu. Basileus podobnie jak późniejszy sułtan, wybiera następcę za życia. Niestety wybrał Jana. Od tej pory Anna  będzie spiskować ze swoją matką jak się da.  Po śmierci Aleksego zawiązują spisek aby obsadzić na tronie Annę i jej męża. Niestety mąż się waha i w ostatniej chwili ucieka. Jan rozkazuje uwięzić Annę wraz z matką w klasztorze.  Anna nie jest jednak tam tak osamotniona jakby się wydawało. I zemści się napisze książkę: ''Aleksajda'', o władzy swego ojca i jego następcy. Będzie to bardzo nie przyjemny dla nich tekst, który niestety przetrwa wieki. Po śmierci zostanie uznana za najbardziej wykształconą kobietę Bizancjum.

 

Kobiety Bliskiego Wchodu, a Kobiety Zachodu. Prosty przykład: co się stanie z następczynią wzoru wolności praw kobiecych Izabeli Katolickiej- Joanna zostanie uznana za Szaloną, te plotki rozpuści jej własny ojciec. .Zamknie ją w zamku, w którym będzie dogorywać do końca swoich dni. On tym czasem weźmie nową żonę i zostanie panem Hiszpanii. Dziś uważa się, że Joanna nie była tak szalona jak opowiadano.Nie wypełnił woli żony, nie obsadził córki na tronie, po co. Wbrew pozorom w tamtych czasach kobiety cywilizacji zachodniej miały mniej praw niż te z cywilizacji wschodniej. Chyba, że zostawały wilczycami. Ale i te muszą się strzec w każdej chwili można je oskarżyć o chorobę psychiczną. bądź rozwiązłość... Przepadną. Bez mężczyzny są nikim nie mogą nawet dysponować swoim własnym odziedziczonym majątkiem, jeśli trafią na dobrego męża... Co jeśli na złodzieja? Historię pisali przez wieki mężczyźni dopiero dziś dowiadujemy się, że te potworne wilczyce często były lepszymi i bardziej prężnymi władcami niż mężczyźni. Udowodniła to chociażby Elżbieta I. Mimo nienawiści , przewyższyła swego ojca.To jedyna tak naprawdę całkowicie samodzielna władczyni zachodniego państwa. 

Kobiety gineceum zwanego potem haremem, kobiety haremu zwanego wcześniej gineceum. Nie wykształcone, bez wiedzy, bez rozumku, ozdoby swych panów. Tak przedstawiano je na zachodzie. Zamknięte zapomniane , niewolnice,

 ależ nie...One były  bardziej wolne niż ówczesne ''wolne '' , wykształcone i wpływowe  Europejki tamtych czasów. Kobiety wschodu w tamtych czasach nie musiały się bać. Przez wieki kobiety Bizancjum i Osmanów, przedstawia się nam jako nie wykształcone, bezwolne. Owszem takie też tam były, ale pełniły rolę sprzątaczek. Do gynaikeionu czy haremu, w pobliże władcy nie trafiają takie , aby pełnić rolę żon, konkubin. Te kobiety pobierają specjalne nauki, w specjalnych szkołach, które nie przygotowują ich jedynie do bycia kochankami czy żonami. Także do bycia władcami. Często w Europie w tamtych czasach, nadal wiele księżniczek nie jest dobrze wykształconych, nie umie się podpisać. W tym systemie nie wystarczało mieć ładną buzię aby przeżyć, w efekcie system wydawał na świat wyjątkowo zahartowane i bezlitosne istoty, ale tylko takie mogły tam przeżyć. A te tylko ładne, zostaną oddane gdzieś dalej jako prezent. Wbrew pozorom sułtan/basileus też chce mieć o czym porozmawiać  z żoną. Te tylko ładne nigdy nie staną się też wolną kobietą. Historia je zapomni. Bo wolną kobietą może być tylko ta która wie, że jest wolna i ta która jest sterem władcy. Kosem powiedziała prawdę w legendarnej scenie zapytana przez ambasadora czy jest jej przykro i ma traumę, iż trafiła do haremu. Śmiech władczyni słyszał cały pałac, ponoć Valide Sultan nigdy tak się nie śmiała, odpowiedziała wtedy'' Nie, wiem, że tego nie pojmiesz, twój pan jest mężczyzną, a jednak zdradzę ci sekret. Tylko w tym kraju, w tym systemie można stać się najpotężniejszym człowiekiem na świecie robiąc tak bezużyteczną rzecz jak rodzenie dzieci. To przecież może zrobić każdy, co z nimi będzie później, jak je kreujesz to co innego. A ty dziś płaszczysz się przed kobietą, przed władcą, nie zrobiłbyś tego w swoim kraju''. Brutalne ale prawdziwe, dlatego oceniając kobiety tamtych czasów najpierw spójrzmy na czasy, potem dajmy ocenę. Jak wiele zmieniło się od tych czasów, dziś kobiety Wschodu są w większości niewolnicami a rozwijających się krajów Zachodnich mimo iż mogą dalej pragną nimi być, bo jak inaczej nazwać kobietę, żalącą się do telewizji, że policjantka aresztowała jej męża, który ją bił i jej dziecko, bo ona tak za nim tęskni.

Bibliografia: S.Łątka ''Tajemnice haremów'', ''Sulejman Wspaniały'', Leslie Pierce ''Roxolana'', Stanford J.Shaw '' Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej'', Iwona Kienzler ''Imperium Osmańskie we władzy kobiety'', John Freely''Prywatne życie sułtanów'', ''Osmanowie'' seria ''Dynastie świata'' ,Jean Claude Cheynete ''Świat Bizancjum '',Judith Herrin'' Bizancjum niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium'', ''Łaciński Wschód ''Michel Balard,Zdzisław Dobrzyniecki'' Intrygi Bizantyjskie'',
''Teodora ''Paolo Cesaretti,''Justynian i Imperium Bizantyjskie'' James Allan Evans,''Sułtanka Kosem władza i intrygii w haremie'' Ozlem Kumlurar,